1. Truyền thuyết ngày Tết Trung thu tại Trung Quốc
Nguồn gốc của Tết Trung Thu được bao bọc bởi nhiều truyền thuyết thi vị, trong đó nổi tiếng và được lưu truyền rộng rãi nhất là câu chuyện về Hằng Nga và Hậu Nghệ.
Theo truyền thuyết, xa xưa, mười mặt trời cùng xuất hiện thiêu đốt nhân gian. Một anh hùng tên là Hậu Nghệ đã bắn rụng chín mặt trời, cứu giúp dân chúng khỏi lầm than. Để thưởng công, Tây Vương Mẫu ban cho chàng thuốc trường sinh bất tử. Hậu Nghệ không nỡ uống một mình mà đưa thuốc cho vợ là Hằng Nga cất giữ.
Bồng Mông, một đồ đệ của Hậu Nghệ, nổi lòng tham. Hắn lợi dụng lúc Hậu Nghệ vắng nhà để ép Hằng Nga giao thuốc. Trong lúc nguy cấp, Hằng Nga uống thuốc và bay lên trời. Vì muốn gần chồng, nàng chọn Cung Trăng làm nơi ở, ngày đêm dõi theo người thương dưới trần thế. Nhớ vợ, Hậu Nghệ cứ đến ngày Rằm tháng Tám lại bày bánh trái Hằng Nga yêu thích để tưởng nhớ. Dân chúng cảm động và làm theo, từ đó hình thành tục lệ Tế trăng, cầu mong may mắn, tốt lành và đoàn tụ.
2. Lịch sử và ý nghĩa của Tết Trung thu trong văn hóa Trung Quốc
Trong văn hóa Trung Hoa, “Trung thu” mang ý nghĩa là “giữa mùa thu,” tượng trưng cho khoảnh khắc giao thoa giữa mùa hè và mùa đông. Chính vì lẽ đó, Tết Trung thu còn được gọi là Tết Đoàn viên. Đây là dịp để gia đình sum họp. Mọi người dù ở đâu cũng muốn quay về cùng nhau thưởng thức bánh Trung thu. Họ ngắm trăng tròn, chia sẻ khoảnh khắc ấm áp. Lễ hội còn có các tên gọi khác như: Tết Hoa Đăng, Tết Trông Trăng. Nó còn gọi là Lễ Cúng Trăng.
Lịch sử của Tết Trung thu qua các triều đại
- Thời nhà Chu: Các ghi chép sơ khai cho thấy đã có nghi lễ cúng bái Nguyệt thần.
- Đến đời nhà Đường: Tục lệ ngắm trăng và các hoạt động trở nên phổ biến và lan rộng trong dân gian.
- Sang thời Nam Tống: Người dân bắt đầu có phong tục làm bánh để tặng nhau và thưởng trăng trên sông, tạo nên một nét đẹp văn hóa tao nhã.
- Từ đời Minh, Thanh đến nay: Lễ hội Trung thu ngày càng trở nên phong phú với nhiều hoạt động đa dạng.
Dù một số tập tục xưa đã thay đổi theo thời gian, những nét đẹp cốt lõivẫn được người dân Trung Quốc trân trọng và lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Vào ngày Tết Đoàn viên ngày nay, món bánh Trung thu không thể thiếu. Người dân còn bày các loại trái cây mang ý nghĩa may mắn lên bàn thờ tổ tiên. Không gian mỗi ngôi nhà cũng được tô điểm bởi những chiếc đèn lồng lung linh, rực rỡ. Không khí lễ hội còn lan tỏa ra khắp nơi. Các đường phố, khu chợ đêm, nơi được trang hoàng lộng lẫy với vô số lồng đèn, tiểu cảnh và cổng chào hoành tráng.
3. Những phong tục truyền thống của ngày Tết Trung thu
Vào đêm rằm tháng Tám, các gia đình Việt Nam lại có dịp sum vầy bên mâm cỗ đoàn viên. Mọi người cùng nhau thực hiện các hoạt động truyền thống thưởng thức hương vị đặc trưng của bánh Trung thu. Tùy theo vùng miền, các phong tục này có thể có những nét riêng, góp phần tạo nên một bức tranh văn hóa Trung thu đa dạng và giàu bản sắc.
Bữa cơm đoàn viên trong ngày Tết Trung thu
Nếu trăng tròn là biểu tượng của sự viên mãn, thì bữa cơm đoàn viên chính là linh hồn thể hiện trọn vẹn nhất ý nghĩa đó. Đây là hoạt động quan trọng và được mong chờ nhất. Dù bận rộn hay ở nơi xa xôi đến đâu, mọi người đều cố gắng trở về nhà để quây quần bên mâm cơm ấm cúng.
Chiếc bàn tròn, tượng trưng cho sự sum họp không có điểm kết thúc, được bày biện thịnh soạn với những món ăn ngon nhất. Bữa cơm này không chỉ là để ăn uống, mà là để thắt chặt tình thân, là khoảnh khắc thiêng liêng khẳng định giá trị không gì thay thế được của gia đình.
Đêm hội rực rỡ sắc đèn và điệu múa rồng lửa
Khi màn đêm buông xuống, những chiếc đèn lồng, chủ yếu là màu đỏ tượng trưng cho may mắn và hạnh phúc, được treo khắp nơi, từ nhà riêng, cửa tiệm đến các khu công cộng. Trẻ em vui sướng rước những chiếc đèn lồng với đủ hình thù ngộ nghĩnh. Tại nhiều nơi, màn đêm Trung thu còn được khuấy động bởi điệu múa rồng lửa hùng tráng.
Người ta tin rằng, điệu múa này không chỉ là một màn trình diễn mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, nhằm xua đuổi tà khí, dịch bệnh và cầu mong sự thịnh vượng, an lành cho cộng đồng.
Bánh Trung thu: Biểu tượng của sự viên mãn
Bánh Trung thu (月饼 – yuèbǐng) từ lâu đã là một phần không thể thiếu của Tết đoàn viên. Vượt qua ý nghĩa ban đầu là một vật phẩm dâng lên thần mặt trăng, chiếc bánh tròn, mang hoa văn tinh xảo đã trở thành biểu tượng của sự trọn vẹn và sum họp. Chiếc bánh được cắt ra thành nhiều phần bằng đúng số thành viên trong gia đình, mỗi người một miếng, thể hiện sự san sẻ, gắn kết.
Ngắm Trăng (Thưởng Nguyệt)
Theo dòng lịch sử, tục lệ ngắm trăng (赏月 – shǎngyuè) của người Trung Hoa đã có từ thời cổ đại. Bắt đầu từ thời nhà Chu, họ lập đàn cúng tế Nguyệt thần bằng các loại bánh trái và hoa quả. Đến thời nhà Đường và Tống, ngắm trăng không còn chỉ là nghi lễ mà đã trở thành một thú vui tao nhã, một nét văn hóa phổ biến trong các dịp lễ hội. Họ tin rằng, khoảnh khắc trăng tròn và sáng nhất trong năm chính là biểu tượng của sự viên mãn và hạnh phúc trọn vẹn.
Giải Đố Đèn Lồng
Để tăng thêm phần náo nhiệt, trò chơi giải đố đèn lồng là một hoạt động không thể thiếu. Những câu đố hóc búa, hài hước về đủ mọi chủ đề được viết trên những tờ giấy nhỏ và treo trên đèn lồng. Mọi người, từ người già đến trẻ nhỏ, đều hào hứng tham gia thử tài. Ai giải được câu đố sẽ nhận được một phần quà nhỏ. Hoạt động này không chỉ mang lại tiếng cười sảng khoái mà còn là một cách để tôn vinh sự thông minh, trí tuệ và vốn kiến thức trong văn hóa Trung Hoa.
Nghi Lễ Tế Trăng
Tế trăng (拜月 – bàiyuè) là tục cúng trăng trong ngày Tết Trung thu, bắt nguồn từ Trung Quốc. Người ta sẽ lập một bàn thờ ngoài trời, hướng thẳng về phía mặt trăng. Lễ vật dâng cúng thường là bánh Trung thu, hoa quả tròn, hương, đèn và đôi khi có cả những vật dụng trang điểm của phụ nữ với mong muốn cầu xin vẻ đẹp từ Hằng Nga. Đây là hành động thể hiện lòng biết ơn đối với vầng trăng đã soi sáng mùa màng, ban cho sự ấm no. Đồng thời gửi gắm những lời cầu nguyện cho một cuộc sống gia đình hòa thuận, hạnh phúc và vạn sự tốt lành.
Thả Đèn Hoa Đăng
Tại những vùng có sông, hồ, phong tục thả đèn hoa đăng tạo nên một khung cảnh vô cùng lãng mạn và huyền ảo. Hàng ngàn chiếc đèn hình hoa sen được thả trôi từ từ theo dòng nước, mang theo hy vọng của con người về tình yêu, sức khỏe, tài lộc và bình an. Dòng sông đêm Rằm bỗng hóa thành một dải ngân hà lấp lánh, chở đầy những ước mơ và soi sáng cả một vùng trời.
